segunda-feira, 1 de abril de 2024

DITONGAÇÃO DO TEREJÊ


 Gostaria de entrar em mais detalhes sobre as reconstruções que venho fazendo e as considerações necessárias. Começo primeiro com a palavra que começou esssa pesquisa: PIKUÂ "mulher". Essa palavra é cognata do Xavante pi'õ e do Xerente pikõ, a diferença sendo apenas na vogal final, que muda de /õ/ para o ditongo /wa/, isso nos demonstra que, os descendentes do fonema /õ/ podem virar /wa/.


 Vemos também na palavra a-tuá e a-tó, que surgem em nomes de plantas, que /wa/ facilmente transitiva para o fonema anterior /ɔ/, tendo assim dois resultados para o protofonema *õ. Com isso, foi possível reconstruir as seguintes palavras: 


Proto-Cerratense: *põ 'limpar, esfregar' > Peagaxinã: pwâ, hwâ, fwâ, pwa, hwa, fwa, pó, hó, fó


Proto-Cerratense: *mõ 'ir.PL' > Peagaxinã: mwân, mwan, món


Proto-Cerratense: *mrõ 'mergulhar, afundar, cozinhar' > Peagaxinã: mwâ, mwa, mó


Proto-Cerratense: *tõj 'irmão' > Peagaxinã: twâ, twa, tó


Proto-Cerratense: *nõr 'estar deitado' > Peagaxinã: nwâ(r), nwa(r), nó(r)


Proto-Cerratense: *nõpr 'colocar deitado' > Peagaxinã: nwâ, nwa, nó, nwâmi, nwami, nómi, nwâm, nwam, nóm


Proto-Cerratense: *rõr 'coco' > rwâ(r), rwa(r), ró(r), lwâ(r), lwa(r), ló(r)


Proto-Cerratense: *kumcõ 'lavar' > Peagaxinã: koswâ, koswa, kosó, kuswâ, kuswa, kusó


Proto-Cerratense: *ñõj 'comida' > Peagaxinã: ñwâ, ñwa, nó, ñwâe, ñwae, ñwe, ñê


Proto-Cerratense: *ñõkôt 'peito' > Peagaxinã: ñwâku, ñwaku, ñóku, ñwâk, ñwak, ñók, ñwâkutu, ñwakutu, ñókutu, ñwâkut, ñwakut, ñókut


Proto-Cerratense: *-ŋõ ~ *-ŋõñ’ 'pressionar, esfregar' > Peagaxinã: kwâ, kwa, kó, kwâe, kwae, kwe, kê


Proto-Cerratense: *ŋrõ(n) 'tucano' > Peagaxinã: krwâ, krwa, kró


Proto-Cerratense: *gõ ~ ñõpr 'dar' > Peagaxinã: kwâ, kwa, kó, ñwâ, ñwa, ñó, ñwâmi, ñwami, ñómi, ñwâm, ñwam, ñom




Autor da matéria: Suã Ari Llusan 



Nenhum comentário: